Jeuk (pruritis)
JEUK (PRURITIS)
synoniemen: cnesmus, pruritus,
Jeuk is een kriebelig onaangenaam gevoel van de huid
of slijmvliezen dat aanleiding geeft tot krabben of wrijven.
Er zijn vele oorzaken mogelijk.
Soms kan je lokatie, de aard en het moment van
voorkomen van de jeuk al suggereren wat de oorzaak is:
's nachts meer intensief: denk eerder aan schruft
proximaal meer dan distaal: denk aan multiple sclerose
bij plotse temperatuurswijzigingen: denk aan polycythemia vera
Ook bijkomende kenmerken kunnen ons inlichtingen verschaffen:
Wel of geen rash aanwezig
Rillingen?
Roodheid?
Gegroepeerde papels? blaasjes?
Locatie
Tussen vingers
Tussen tenen
Pubaal
Oksels
Tepels
Gegeneralliseerd
Droge huid?
Geelzucht?
1. Oorzakelijke mechanismen
Eens er jeuk ontstaat, begint er vaak een cyclus:
Jeuk => krabben => jeuk
De perifere zenuwvezels die gevoelig zijn voor jeuk
zijn de C-zenuwvezels in de opperhuid.
Zij kunnen zijn geïrriteerd door mediatoren
Histamine
Serotonine
Trypsine
Proteasen
Peptiden die histamine vrijstellen
Bradykinine
Vasoactieve intestinale peptiden
Substance P
Er zijn ook receptoren die bij prikkeling jeuk kunnen veroorzaken.
Een voorbeeld hiervan is bij gebruik van opium
Prostaglandines werken drempelverlagend bij het ontstaan van jeuk.
2. Diagnostische workup
Meestal is een goede anamnese richtinggevend.
Vaak is het moeilijk om de juiste oorzaak te achterhalen.
Een goede beschrijving is belangrijk.
Vraag ook de familiale belasting na.
Een laboratoriumonderzoek of een dermatologisch consult
zijn zelden dringend nodig.
Bij blijvende jeuk kan een dermatoloog soms beslissen
tot het uitvoeren van een huidbiopsie.
Medische Voorgeschiedenis
allergie
asthma
AIDS
Uitlokkende factoren
water
hitte
droogte
koude
vochtigheid
producten
medicatie
zeep
haarspray
lotion
parfum
cosmetica
wasproducten
Activiteiten
sexueel
werk
hobbies
huisdieren
reizen
Jeuk
Ontstaan
Karakter
Duur
Ernst
Locatie
Diffuus: denk aan schurft of insektenbeten
Gelocaliseerd:
Genitaliën
Tussen tenen
Oksel
Rond haarfollikels: Folliculair
Aard huidletsels
Papels
Pustels
Rode vlekken
Rond
Polymorf
Andere huidtekenen
Hyperpigmentatie
Afscheidingen
Schilferig
Geassocieerde symptomen
nachtzweten
koorts
tremor
gewichtsverlies
vermoeidheid
3. DD
Zoals reeds gezegd is er een brede waaier
van mogelijke oorzaken van jeuk.
Dermatologisch
DROGE HUID
ZONNEBRAND
INSEKTENBETEN
- Schurft: Huidplooien
- hoofdluizen
- schaamluizen: enkel is schaamstreek
- vlooien: vooral onderbenen
- andere insekten
DERMATITIS (ECZEMA)
- Atopische dermatitis: = allergisch eczeem
- Contactdermatitis
- Nummulaire dermatitis:
=discvormig, muntvormig
MEDICATIE-GEINDUCEERD
- Meestal ook rash
- Opiaten
- Aspirine
- Quinidine
- Antimalaria
- Fenothiazines
- Isoniaziden
- Vitamine B complex
- Hormonen
Oestrogenen
Progestagenen
Testosterone
- Tolbutamide
NETELROOS (URTICARIA)
Overgevoeligheid voor fysische factoren
koude
vocht: zwemmersjeuk
LICHEN PLANUS
=ruber planus
=kleine glanzende hevig jeukende roze tot
blauwachtige knobbeltjes,
vooral aan de hals en de voorarmen en in de mond
EOSINOFIELE FOLLICULITIS
=ontsteking van de haarfollikels
DERMATITIS HERPETIFORMIS
huiduitslag bestaande uit kleine met helder vocht gevulde blaasjes die zich in groepjes vormen en spoedig verdrogen.
SEBORRHOISCH ECZEEM
- Huidschilfers en roodheid
- Lokaties:
Hoofdhuid
Wenkbrauwen
Gelaat
Oksels
Borsten
HIV
PARASIETEN
|
||||
|
||||
|
||||
Lever-gal (uremische jeuk)
GALWEGOBSTRUCTIE
PRIMAIRE LEVERCIRRHOSE
Eerste tekenen thv
Handen
Voetzolen
MEDICATIE GEINDUCEERDE CHOLESTASE
Chlorpropamide
Oestrogenen
Fenothiazine
Allopurinol
ZWANGERSCHAP-GEINDUCEERDE
INTRAHEPATISCHE CHOLESTASE
CHRONISCHE HEPATITIS
Vooral hepatitis-C
Hematologisch
Polycythemia vera
Anemie tgv ijzertekort
Paraproteïnemie
Waldenström macroglobulinemie
Mastocytose
Neoplastisch
Lymfomen: Hodgkin-lymfoma
Mycosis fungoides
Leukemie
CZS tumoren
Multipel myeloma
Carcinoiden
Viscerale tumoren:
Borstca
Maagca
Longca
Metabool / endocrien
Uremie
Hyperthyroidie
Hypothyroidie
Diabetes
Carcinoid
Neurologisch
Multiple sclerose
Hersenabces
Herseninfarct
Hersentumor
Creutzfeldt-Jacob
Notalgia paresthetica: Locatie thv rug
aan de mediale rand van de scapula
Renaal
Chronisch nierfalen
Chronische dialyse
Rheumatologisch
Sjögren syndroom
Dermatomyositis
Psychiatrisch
Psychogene jeuk
Stress
Angst
Neurosen
Waanbeelden van parasitose
4. Therapie
ALS DE OORZAAK NIET KAN ACHTERHAALD WORDEN
start eventueel met antihistaminica (Zyrtec, Phenergan)
stop zo mogelijk potentieel uitlokkende medicatie
BIJ EEN DROGE HUID
kan men met hydraterende lotions of olie vaak helpen
LOKAAL KALMERENDE STOFFEN
Mentol
Kamfer
Eucalyptus
Calamine lotion
ZALVEN DIE SUBSTANCE P VERWIJDEREN
Capsaicine
Werken pas na een week
Best tijdelijk combineren met bv emla creme
BIJ CONTACTDERMATITIS
een corticoïdlotion
vermeiden van de uitlokkende stof
BIJ LUIZEN OF SCHURFT
Permethrinezalf
ANTIHISTAMINEZALVEN
Let op, bij gebruik tijdens contact met zonlicht
kunnen deze een zonneallergie veroorzaken!
BIJ ZWEMMERSJEUK
Onmiddellijk droogwrijven
Antihistaminica
Lokaal:
Koude compressen
Calaminelotion
Lokale steroiden
BIJ UREMISCHE JEUK
Ultravioletlicht
Voeg een nieuwe reactie toe
Login om te reageren