Been: enkelfracturen

MECHANISMEN VAN BESCHADIGING:

-Inversietrauma:
    avulsiefracturen of Weber A fracturen van de fibula
    Dwarse fractuur van de malleolus medialis
-Eversietrauma
    Avulsiefractuur vd malleolus medialis
    Fibulafractuur
-Externe rotatie
    ruptuur vd syndesmose tussen tibia en fibula
    Weber C fibulafractuur
    Trimalleolaire fractuur (malleolus terminus)
-Inversie en externe rotatie
    avulsiefractuur malleolus medialis
    syndesmose-scheur
    proximale fibulafractuur

FRACTUURINDELING:
Unimalleolaire fracturen
    Van de distale fibula (malleolus lateralis):
    -Weber A: Distaal vd syndesmose
    -Weber B: Ter hoogte vd syndesmose
    -Weber C: Proximaal vd syndesmose
    Van de distale tibia
    -malleolus medialis fracturen
    -Pilon-tibiale fracturen
Bimalleolaire fracturen: distale fibula + distale tibia
Trimalleolaire fracturen: distale fibula + tibia + posterieure rand vd tibia (malleolus tertius)
Specifieke fracturen bij kinderen
    Letsels vd groeischijven: Indeling volgens Salter-Harris
    Fracturen in meerdere vlakken (triplane fracturen), bijv. Tillaux fractuur

THERAPIE OP DE SPOEDGEVALLENDIENST / EH-DIENST:

-Alle fracturen worden (al dan niet onmiddellijk) best verwezen naar een traumatologisch chirurg of orthopedisch chirurg.
-Verplaatste fracturen en fractuurluxaties worden best zo snel mogelijk (“at firsth sight” en “on the spot”) gereduceerd en gespalkt om huidnecrose,  vasculaire letsels en avasculaire necrose van de talus
te vermijden. Plaats de voet hierbij onder tractie in 90° tov het onderbeen en spalk deze zo in na reductie.
-Stabiele fracturen kunnen worden gegipst en na een week a 10 dagen worden geherevalueerd op de polikliniek orthopedie
-Voor alle onstabiele fracturen is een dringend orthopedisch / traumatologisch consult vereist om een operatieve ingreep te voorzien.
-Voor alle letsels met neurologische of vasculaire letsels dient een dringend orthopedisch / traumatologisch consult te worden gevraagd.
-Voor alle open fracturen dient dringend I.V. antibiotica te worden toegediend, zo nodig tetanusprofylaxe en/of globulines en dient een dringend orthopedisch / traumatologisch consult te worden gevraagd. Een oppervlakkige reiniging van het ergste vuil kan worden gevolgd door applicatie van een met licht ontsmettingsmiddel doordrenkt steriel kompres en hierover een voorlopige spalk.
 
Welke behandelen kunnen eventueel conservatief worden behandeld?
-1    unimalleolaire fractuur malleolus lateralis type A
-2    fractuur malleolus medialis, zonder dislocatie
-3    unimalleolaire fractuur malleolus lateralis type B, dislocatie ≤2mm
    unimalleolaire fractuur malleolus lateralis type C, dislocatie ≤2mm, verkorting fibula ≤1mm en talocrurale vork niet verbreed
-4    malleolus tertius <1/3 gewrichtsoppervlak, of >1/3 dislocatie ≤1mm
-5    bimalleolaire fractuur en trimalleolaire fractuur type B en C, mits voldaan wordt aan criteria 2, 3 en 4
-6    patiënten > 70 jaar, ernstige osteoporose met

Welke fracturen behandelen we steeds operatief?
-    fractuur malleolus medialis, met dislocatie
-    dislocatie malleolus lateralis (type B en C) > 2mm
    verkorting fibula (type C) >1mm
    verbreding talocrurale vork
-    Maissonneuf-fractuur (hoge fibulafractuur + bandletsel syndesmose)
-    malleolus tertius >1/3 gewrichtsoppervlak met dislocatie >1mm
    postoperatief onderbeen gipsspalk (pijnstillend, anti-spitsvoet)    

NABEHANDELING:
conservatief:
-    Weber A: 1week gips + 4-6 weken Coumans bandage of loopgips
-    Weber B: 3 weken  gips + 3 weken loopgips
-    Weber C: 6 weken onbelast, 4 weken loopgips
operatief:
-    2-5 dagen gips + bedrust
-    6 weken onbelast oefenen (oudere patiënt na actieve oefenperiode: loopgips tot 8 weken na de operatie als 90˚ dorsaalflexie bereikt kan worden)
-    6-8 weken 50% belasten
-    >8 weken 100% belasten    

CONTROLE:
klinisch:
-    na 1, 6, 8 en 12 weken
radiologisch:
-    na 1,6, en 12 weken

VERWIJDEREN OS MATERIAAL:
-    stelschroef (syndesmose-schroef): na 6 weken (poliklinisch)
-    bij patiënten ≤60 jaar na 1 jaar
-    bij ouderen (>60) niet routinematig  

COMPLICATIES:
-    verminderde dorsaalflexie
-    artrose enkel    

 
Groeischijfletsles van de enkel bij kinderen:

-Epiphyseolyse van de malleolus lateralis distale fibula

FRACTUURINDELING:
oorzaak:
-    inversie trauma
-    spaakverwonding (met de voet tussen de spaken van een fietswiel)
    
THERAPIE:
conservatief:
indien geen dislocatie op de foto, maar duidelijk klinisch verdenking op een fractuur:
-    beschouwen als epiphyseolyse SH 1
-    bij spaakverwonding tuleverband
-    onderbeengips

NABEHANDELING:
-    1 week gips + 3 weken loopgips

CONTROLE:
klinisch:
-    1 (eventueel luikje + wondinspectie), 4, 6
radiologisch:
-    geen

 
-Epiphyseolyse malleolus medialis (distale tibia)

FRACTUURINDELING:
-    volgens SH (meestal type 2 of 3)
-    cave zgn. triplane fractuur bij adolescenten!
    aanvullend CT-scan!

THERAPIE:
conservatief:
-    SH 1 en 2 met anatomische stand (na eventuele repositie): onderbeengips
operatief:
-    bij dislocatie SH 1 en 2
-    alle fracturen SH 3 en 4
-    alle triplane fracturen met dislocatie
-    K-snaar/schroef osteosynthese + onderbeengips

NABEHANDELING:
-    onderbeengips 4-6 weken onbelast

CONTROLE:
klinisch:
-    1, 4, 6 en 10 weken
radiologisch:
-    4 weken, bij SH 3-5 letsel lange termijn controle i.v.m. groeistoornissen

COMPLICATIES:
-    groeistoornissen (varus, valgus deformiteit) bij SH 3, 4 en triplane fractuur

VERWIJDEREN OS MATERIAAL:
-    na 3 maanden (dagopname)